Νίκος Πορτοκάλογλου - Βασιλικός θα γίνω / Το φεγγάρι κάνει κύκλο

http://www.youtube.com/v/vX-1Nrdi1yM?autohide=1&version=3&showinfo=1&attribution_tag=EhD7y0QYtxuveyhuj9eYNQ&autohide=1&autoplay=1&feature=share

Οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Είναι γνωστό ότι έχουν γραφτεί πολλά βιβλία για τον Αλέξανδρο, χρησιμοποιώντας σαν κυριότερες πηγές τον Πλούταρχο και τον Αρριανό. Εχουν διατυπωθεί πολλές και διαφορετικές "ερμηνείες" για τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου. Αυτές οι ερμηνείες, ανάλογα με την πολιτική τοποθέτηση, τη θρησκευτική αντίληψη, την ψυχολογική και τη χρονική απόσταση του συγγραφέα, ποικίλουν σε τεράστιο βαθμό. Ετσι άλλοι τον θεοποιούν και άλλοι τον κατακρίνουν.

 

Σε αυτό το άρθρο θα τονίσουμε τις πράξεις και τα λόγια του Αλέξανδρου που αποδεικνύουν, ότι εκτός από ανίκητος Στρατηγός, τρομερός πολεμιστής και άξιος Βασιλιάς ήταν και ένας φιλόσοφος, πιο πολύ στην πράξη παρά στα λόγια.

 

Ο μαθητής του Πλάτωνα, Αριστοτέλης, αναλαμβάνει τη φιλοσοφική διαμόρφωση του 13χρονου Αλέξανδρου, στο Ιερό των Νυμφών, στην τοποθεσία Μίεζα, κοντά στα Στάγειρα, μαζί με μιά ομάδα νέων. Και όπως μας γράφει ο Πλούταρχος και ο Αρριανός: Φαίνεται ότι ο Αλέξανδρος δεν διδάχθηκε μόνο την Ηθική και την Πολιτική επιστήμη, αλλά και τις απόρρητες και βαθύτερες διδασκαλίες που οι άνδρες τις αποκαλούσαν ακροαματικές και εποπτικές και δεν τις διέδιδαν σε πολλούς.

 

Από τον Αριστοτέλη είναι που αποκτά γνώσεις Ιατρικής, έτσι ώστε να θεραπεύει τους φίλους του όταν αρρώσταιναν και να γράφει συνταγές για θεραπεία και δίαιτα. Ο Λυσίμαχος και ο Λεωνίδας είναι που σφυρηλάτησαν έναν ολιγαρκή και σκληραγωγημένο Αλέξανδρο, που είχε συνεχώς κάτω από το προσκεφάλι του την "Ιλιάδα" του Ομήρου.

 

Είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη στον Ελλαδικό χώρο οι πόλεις ήταν χωρισμένες μεταξύ τους και λειτουργούσαν αυτόνομα σαν μικρά κράτη. Αποτέλεσμα ήταν οι συνεχείς πόλεμοι μεταξύ των πόλεων. Μόνο κάτω από την απειλή κάποιας εχθρικής δύναμης, π.χ. των Περσών, ενώνονταν για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.

 

Ο Αλέξανδρος κατάφερε να ανακηρυχθεί σε ηλικία 20 χρονών Αρχηγός των Ελλήνων, πλην των Λακαιδεμονίων. Να ενώσει όλες τις Ελληνικές πόλεις κάτω από μία αρχή, μία εξουσία, έτσι ώστε το εκστρατευτικό σώμα που θα περνούσε τον Ελλήσποντο να αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, ένα αρμονικό σώμα το οποίο θα είχε ένα κεφάλι, ένα μυαλό, τον Αλέξανδρο.

 

Στη συνέχεια κατάφερε να ενώσει όλους τους λαούς τους οποίους κατέκτησε κάτω από μία αρχή.

Και όπως γράφει ο Πλούταρχος: Δίδαξε τους Υρκανούς να κάνουν νόμιμους γάμους, τους Αραχωσίους να καλλιεργούν την γή των, τους Σογδιανούς έπεισε να τρέφουν και όχι να φονεύουν τους γέροντες γονείς των, τους Πέρσες να σέβονται τις μητέρες των και να μην τις νυμφεύονται. Επεισε τους Ινδούς να λατρεύουν τους Θεούς της Ελλάδας, τους Σκύθες να θάβουν τους νεκρούς των αντί να τους τρώγουν.

 

Ετσι ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε να εξημερώσει την Ασία και να διαδώσει τον Ελληνικό πολιτισμό από τον Ελλήσποντο ώς την Ινδία. Κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτειακό σύστημα του Ζήνωνος, του Ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας. Δηλαδή, να μήν κατοικούν οι άνθρωποι κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετικούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι οι άνθρωποι συμπολίτες ( αν και από διαφορετικά έθνη ) και πολίτες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους.

 

Αυτό ο Ζήνων το διατύπωσε σαν ένα όνειρο για επίτευξη, σαν μια διδασκαλία προς εφαρμογή, την Φιλοσοφική Πολιτεία. Ο Μέγας Αλέξανδρος το εφάρμοσε στην πράξη.

 

Δεν ακολούθησε τη συμβουλή του Αριστοτέλη, να φέρεται στους Ελληνες σαν Βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύρρανος. Αλλά, θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, ένωσε όλους τους λαούς, με την πειθώ ή με τη βία και κατάφερε τη συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά ήθη και έθιμα, θρησκεία και νοοτροπία, έτσι ώστε να θεωρούν σαν συγγενείς τούς αγαθούς και τους κακούς σαν ξένους. Προωθούσε την αντίληψη ότι η διάκριση Ελληνας από βάρβαρο δεν στηρίζεται στα διαφορετικά ρούχα, στη διαφορετική καταγωγή και στα διαφορετικά έθιμα. Αλλά υποστήριζε ότι Ελληνας είναι ο ενάρετος, ενώ βάρβαρος είναι ο κάκιστος.

 

Ο Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν θέλησε να καταλάβουν οι άνθρωποι πως οι διαφορές μεταξύ των λαών είναι τελείως επιφανειακές και πρέπει να υπάρχει σεβασμός και κατανόηση στα διαφορετικά ήθη και έθιμα, στα διαφορετικά πιστεύω και όπως γράφει ο Πλούταρχος : Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι βασιλεύονται από το θεό γιατί η υπάρχουσα στον καθένα δύναμη " του άρχειν και εξουσιάζειν " είναι θεία. Οτι ο θεός είναι κοινός πατέρας όλων, αλλά κυρίως αναγνωρίζει σαν δικά του παδιά τους άριστους. Ιδρυσε και θεμελίωσε περίπου 70 πόλεις, οι οποίες αποτέλεσαν κέντρα ανάπτυξης και διάδοσης του Ελληνικού πολιτισμού. Θαυμαστό παράδειγμα είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μία πόλη που έμελλε να γίνει με την αρχική ώθηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου πνευματική μήτρα της Ελληνιστικής περιόδου.

 

Είδε σε "όνειρο" το σημείο όπου έπρεπε να χτιστεί η πόλη και έδωσε διαταγές να γίνουν τέτοια έργα τα οποία θα αποτελούσαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί και να γίνει μία πόλη αντάξια του Ιδρυτή της.

 

Δικαιολογημένα λοιπόν μπορεί να παρομοιαστεί με έναν Θησέα, Ιδρυτή της Αθήνας, με έναν Περσέα, Ιδρυτή των Μυκηνών, με τον Ρωμύλο και το Ρώμο, Ιδρυτές της Ρώμης.Ο Πλούταρχος γράφει: και διέταξε να χαράξουν το σχέδιο της πόλης προσαρμόζοντάς το στην τοποθεσία. Και επειδή δεν υπήρχε λευκό χώμα, πήραν αλεύρι και σχημάτισαν στη μαύρη γή μία κυκλική καμπύλη της οποίας την περιφέρεια όριζαν ευθείες βάσεις που, ξεκινώντας σαν από στρόγγυλο κράσπεδο και σχηματίζουν χλαμύδες και ίσες στο μέγεθος συνέπιπταν μεταξύ τους.

 

Ο τρόπος σχεδίασης και ορισμού του σημείου ίδρυσης της πόλης φανερώνει γνώσεις και εφαρμογή αντιλήψεων Ιδρυτή πόλης που συναντάμε μόνο σε ίδρυση Ναών ή Ιερών πόλεων.Εκεί δεν παίρνονται υπόψη μόνο γεωγραφικοί παράγοντες, αλλά και οδηγίες που έχουν σχέση με την Ιερότητα του χώρου. Είναι γνωστό πως στην ακολουθία του Αλέξανδρου βρισκόταν πλήθος ανθρώπων του πνεύματος. Από τον μάντη Αρίστανδρο μέχρι τον γυμνόσοφο Κάλανο.

Ο Αλέξανδρος είχε μεγάλη εκτίμηση στους φιλοσόφους και τους συμπεριφερόταν ανάλογα.Ο

 

Πλούταρχος γράφει: Είναι ίδιον ψυχής φιλοσόφου να αγαπά την σοφία και μάλιστα να θαυμάζει σοφούς άνδρας. Κανείς άλλος από τους Βασιλείς δεν έμοιασε τον Αλέξανδρο ως προς αυτό. Είναι γνωστή η Αγάπη του για τον Αριστοτέλη και η εκτίμηση που είχε για τον μουσικό Ανάξαρχο. Στον Πύρρωνα τον Ηλείο, όταν τον είδε για πρώτη φορά, του έδωσε 10.000 χρυσά νομίσματα, στον Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα, έστειλε 50 τάλαντα δώρο, τον Ονησίκριτο, μαθητή του Διογένη, διόρισε άρχοντα των κυβερνητών του στόλου. Πλήθος άλλων προσφορών και δωρεών αποδεικνύουν όχι μόνο την γεναιόδωρη φύση του Μ.Αλέξανδρου γενικά, αλλά την γεναιοδωρία του ειδικά προς τους φιλόσοφους. Μιά γεναιοδωρία που πήγαζε από μιά ψυχή που έδινε περισότερη αξία στα πνευματικά αγαθά από ότι στα υλικά. Οταν ξεκίνησε την εκστρατεία για την Ασία δώρισε όλα τα υπάρχοντά του και κράτησε για τον εαυτό του μόνο " Ελπίδα ".

 

Μετά τη νίκη επί του Δαρείου και αφού ανακυρήχθηκε Βασιλιάς της Ασίας, ήρθαν στην κατοχή του στρατού τόσα πλούτη, που οι Μακεδόνες άρχισαν να ζούν μέσα στην πολυτέλεια. Αποτέλεσμα ήταν η μαλθακή ζωή των στρατιωτών και ιδιαίτερα των Αξιωματικών του Αλέξανδρου. Αποφάσισε λοιπόν, λίγο πρίν την εκστρατεία για την Ινδία, να δωρίσει όλα τα πλεονάζοντα υλικά αγαθά και να κάψει όλα όσα του ήταν εμπόδιο για την εστρατεία.Το ίδιο έκαναν και οι Αξιωματικοί του αφού έβλεπαν το παράδειγμα ενός ανθρώπου που όχι μόνο τους έλεγε ποιό ήταν το σωστό, αλλά αυτός πρώτος το εφάρμοζε.Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η καθημερινή ζωή του.

 

Οταν δεν πολεμούσε, ακόμα και κατά τη διάρκεια που βρισκόταν σε πορεία, αυτός εκπαιδευόταν στα όπλα, ανεβοκατέβαινε από άρματα και άλογα, πήγαινε κυνήγι και γενικά βρισκόταν σε μιά διαρκή εγρήγορση. Κάτι που συνέβαινε και κατά τη διάρκεια της μάχης.

Στο Γρανικό ένα σπαθί, κόβοντας την περικεφαλαία του, έφτασε μέχρι το τριχωτό του κεφαλιού του.

Στην Γάζα δέχθηκε ένα βέλος στον ώμο. Στη Μαράκανδα ένα βέλος έσπασε το κόκαλο της κνήμης του. Στην Υρκανία χτυπήθηκε από λίθο, χάνοντας την όρασή του για πολλές ημέρες.

Στη μάχη του Ισσού πληγώθηκε από ξίφος στο μηρό. Στη χώρα των Μαλλών ένα βέλος τρύπησε το στήθος του και δέχτηκε χτύπημα από λοστό στο κεφάλι.

Και για όλους αυτούς τους τραυματισμούς ήταν πολύ υπερήφανος.

Τους θεωρούσε σαν απόδειξη της ανδρείας του και της γενναιότητάς του.

Αν και Βασιλιάς έμπαινε πρώτος στην μάχη, δίνοντας το παράδειγμα στους στρατιώτες του.

Ενας Βασιλιάς που δεν ήξερε μόνο να διατάζει αλλά και να εκτελεί ο ίδιος τις διαταγές που έδινε. Θεωρούσε πως η μεγαλύτερη νίκη που μπορεί να πετύχει κάποιος είναι η νίκη στον εαυτό του για να μπορεί να τον ελέγχει. Αποτέλεσμα αυτής της νίκης του Αλέξανδρου είναι η εγκράτειά του προς τις ηδονές.

 

Δεν δέχθηκε καμία γυναίκα δίπλα του παρά μόνο αυτήν που είχε παντρευτεί. Αν και πολλές φορές οι φίλοι του τον παρότρυναν να γευτεί την ηδονή με διάφορες γυναίκες. Ηταν τόσο εγκρατής και μεγαλόψυχος που ανάγκασε τον Δαρείο, τον Βασιλιά που ουσιαστικά κατέστρεψε, να δηλώσει: Θεοί, προστάτες της γέννησης των ανθρώπων και της τύχης των Βασιλέων, δώστε να μην εγκαταλείψω την τύχη των Περσών, αλλά αφού νικήσω να ανταμείψω τις ενέργειες του Αλέξανδρου, τις οποίες νικημένος δέχθηκα από αυτόν στους πιό αγαπημένους μου. Αν όμως έφτασε κάποιος χρόνος μοιραίος, από θεία εκδίκηση και μεταβολή να πάψει η βασιλεία των Περσών, κανείς άλλος άνθρωπος ας μην καθήσει στον θρόνο του Κύρου πλήν του Αλέξανδρου. Αυτή τη δήλωση την έκανε αφού έμαθε την μεγαλόψυχη συμπεριφορά του Αλέξανδρου προς την οικογένειά του που είχε αιχμαλωτίσει.

 

Ο Αρριανός γράφει πως ο Αλέξανδρος εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία ως πολίτευμα σε κάθε χώρα που κατακτούσε. Μιά Δημοκρατία που βοηθούσε στη λειτουργία των τοπικών θεσμών κάθε πόλης, κάτω όμως από μιά κοινή Αρχή. Καταργούσε τους υπερβολικούς φόρους και κατάφερνε να κατακτά εκπολιτίζοντας και όχι καταστρέφοντας.

 

Το μόνο που κατέστρεφε ήταν το παλιό, αυτό που είχε φθαρεί και δεν δεχόταν να αλλάξει προς το καλύτερο. Εδινε περισότερη σημασία στις ουσιαστικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως τη σοφία, τη δικαιοσύνη, τη μεγαλοψυχία, την Ανδρεία, ανεξάρτητα αν αυτός ήταν εχθρός ή φίλος. Ετσι όταν καταλάβαινε πως ο κυβερνήτης της πόλης που κατακτούσε ή ο βασιλιάς του έθνους το οποίο νικούσε είχε αυτές τις αρετές, τον διόριζε πάλι άρχοντα, ανεξάρτητα αν είχε παραδοθεί ή νικηθεί μετά από μάχη.

Δίκαια λοιπόν ο Πλούταρχος γράφει: Εάν δε μέγιστος έπαινος της φιλοσοφίας είναι ότι σκληρά και αμόρφωτα ήθη εξημερώνει και εξευγενίζει, ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι εξεπολίτισε τόσους λαούς αγρίους και ατίθασους που δικαίως δύναται να θεωρηθεί φιλόσοφος.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ. "Ηθικά. Περί της Αλεξάνδρου Τύχης ή Αρετής". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ"Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος" Εκδόσεις Πάπυρος

ΑΡΡΙΑΝΟΣ"Αλεξάνδρου Ανάβασις". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος

 

[Πηγή ellinikoarxeio.com]

Το ελληνικό αλφάβητο και η επίδραση του στον ανθρώπινο εγκέφαλο

Τα φωνήεντα στο αλφάβητο όχι μόνο δονούν συγκεκριμένες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου αλλά μεταφράζονται σε ήχους και αριθμούς. “Η επίδραση του ολυμπιακού πνεύματος στην ανθρώπινη πρόοδο” ήταν η εισήγηση του καθηγητή Γεωλογίας Σταύρου Π. Παπαμαρινόπουλου, στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου με θέμα, η οποία τάραξε τα νερά της επιστημονικής κοινότητας και μάλιστα των γλωσσολόγων. Φαίνεται ότι την πολυδιάστατη μυστική σχέση γλώσσας, αριθμών, μουσικής αλλά και ανθρώπινης σκέψης γνώριζαν πολύ καλά οι Πυθαγόρειοι. Φαίνεται ακόμη ότι η αφαίρεση ήχων, όπως το τελικό ν ή ς, ή ακόμη η απλούστευση της ελληνικής γλώσσας έχει αποδυναμώσει την επίδραση που ασκεί στους νευρώνες και τις συνάψεις μας. Πριν από μερικές ημέρες ο διακεκριμένος καθηγητής που υπήρξε θεμελιωτής του θεσμού του παγκόσμιου συνεδρίου για την Ατλαντίδα, καλεσμένος της ομάδας προβληματισμού και διαλόγου “Παλλάδιον”, έδωσε στο Νόησις μια μοναδική διάλεξη, φέρνοντας στο φως τη μοναδική αλλά και μυστικιστική, κατά μία έννοια, επίδραση που έχουν το ελληνικό αλφάβητο και η ελληνική γλώσσα με συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αποσπάσματα της ομιλίας του Σταύρου Παπαμαρινόπουλου παρουσιάζουμε παρακάτω. “Η πιθανή επίδραση του ελληνικού αλφαβήτου στον ανθρώπινο εγκέφαλο άρχισε να μελετάται από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα από την περίοδο που ένας φιλόλογος, ο Eric Havelock (1963), είχε την έμπνευση να μελετήσει σε βάθος τα πλατωνικά κείμενα. Με βάση τον Πλάτωνα ερμήνευσε την έλευση του θεάτρου και τη νοητική έκρηξη του λεγόμενου χρυσού πέμπτου αιώνος στην Αθήνα ως αποτέλεσμα της επίδρασης του αλφαβήτου στην τελική του μορφή στον εγκέφαλο των Αθηναίων και άλλων πολιτών των ελληνίδων πόλεων. ”Στην προσπάθεια αυτή προστέθηκε αρχικώς και ο νευροφυσιολόγος Joseph Bogan (1975), ο οποίος είπε ότι το ελληνικό αλφάβητο ενεργοποίησε λίγο περισσότερο από άλλα αλφάβητα την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, εκεί όπου υπάρχει το κέντρο επεξεργασίας της γραπτής γλώσσας, της εκφοράς του λόγου και της αναλυτικής σκέψης”, εξήγησε στη διάρκεια της εισήγησής του ο κ Παπαμαρινόπουλος. Ο κ. Παπαμαρινόπουλος αναφέρθηκε στο σπουδαίο, όπως το χαρακτήρισε, βιβλίο της Jacqueline de Romilly ʽΓιατί η Ελλάδα;ʼ που απεικονίζει την Αρτέμιδα στη ζωοφόρο του Παρθενώνα. Η συγγραφέας, ως ιστορικός, προσπάθησε να δώσει απαντήσεις στο πιο πάνω ερώτημα. Η απάντησή της ήταν ότι ο πολιτισμός των Ελλήνων είχε τον άνθρωπο ελεύθερο στο κέντρο των γεγονότων. Ακριβώς γιʼ αυτόν το λόγο κινήθηκε σε εκπληκτικές κατακτήσεις του πνεύματος από καθαρή αγάπη για την ελευθερία. Οι κάτοικοι της περιοχής που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα είχαν δημιουργήσει ένα είδος γραφής πολύ πριν από τους Φοίνικες. Το μυστικό που άλλαξε το αλφάβητο Μετά το 12ο π.Χ. οι Έλληνες της μυκηναϊκής περιόδου περιέπεσαν σε τετρακόσια χρόνια έλλειψης γραφής σε καθεστώς παρακμής. Αυτά τα τετρακόσια χρόνια λέγονται σκοτεινοί αιώνες. Κατά τη διάρκεια αυτών των τετρακοσίων χρόνων διατήρησαν την προφορική τους γλώσσα, όπως καταμαρτυρεί ο Πλάτων, ο μοναδικός εξ Ελλήνων συγγραφεύς στον Κριτία, την οποία βεβαίως έγραφαν στη μυκηναϊκή περίοδο στη γραμμική Β΄, θέμα που δεν μπορούσε να γνωρίζει ο Πλάτων. Ωστόσο, τονίζει ο κ. Παπαμαρινόπουλος, όταν οι Φοίνικες ήλθαν σε επαφή μαζί τους κάπου στην Κύπρο τον 9ο αιώνα π.Χ., άρχισε μια σταδιακή χρήση των αρχικών συμβόλων των Φοινίκων με μοναδικό τρόπο, ο οποίος είχε συγκλονιστικές συνέπειες για την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Η πρώτη μεταβολή που έγινε στα φοινικικά σύμβολα ήταν η προσθήκη των φωνηέντων σε μια γραφή, η οποία είχε αρχικά μόνο σύμφωνα. Η δεύτερη μεταβολή που έγινε ήταν η χρήση των συμβόλων του ελληνικού αλφαβήτου ως αριθμών. Δύο γραφές συμφωνητικές, όπως εκείνη των Φοινίκων και των Εβραίων, δεν ακολούθησαν αυτήν την αριθμητική αντιστοιχία. Δεν υπάρχει καμία αρχαιολογική μαρτυρία για τη χρήση των συμβόλων αυτών των υπεράνω αναφερομένων γραφών ως αριθμών. Η Καμπάλα, το αριθμητικό σύστημα των Εβραίων, στην οποία πράγματι υπάρχει αριθμητική αντιστοιχία των συμβόλων της γραφής τους, είναι φαινόμενο μεταγενέστερο της χρήσης της ελληνικής γραφής κατʼ αυτόν τον διπλό τρόπο. Η αρχαιολογική μαρτυρία υποδεικνύει ότι ελάχιστα από τα γραπτά των Φοινίκων έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Στις κύριες πόλεις Τύρο και Βύβλο, αλλά και σε μερικές από τις αποικίες τους, όπως στη Μοτύη στην Ιταλία, στην Καρχηδόνα στη Βόρεια Αφρική, στη Λήξο στη Δυτική Αφρική και στα Γάδειρα στην Ιβηρία, λίγα γραπτά κείμενα σπαράγματα έχουν διασωθεί. Τον 8ο αιώνα π.Χ. σε πόλεις της Ιταλίας και της Μικράς Ασίας έχουν βρεθεί αρκετά δείγματα χρήσης του ελληνικού αλφαβήτου καλώς χρονολογημένα σε γραφή εκ δεξιών προς τα αριστερά σε οριζόντια γραμμή. Τον 7ο αιώνα π.Χ. γίνεται προσπάθεια γραφής βουστροφηδόν, ενώ προς το τέλος του 6ου αιώνα και κυρίως τον 5ο π.Χ. αιώνα η ελληνική γραφή είναι εξ αριστερών προς τα δεξιά. Ενδιαμέσως σε αυτές τις τρεις κύριες χαρακτηριστικές γραφές η ελληνική γραφή γράφτηκε και πλινθηδόν και στοιχηδόν. Η αρχαιολογική μαρτυρία όμως έρχεται να επιβεβαιώσει και τον Πλάτωνα, ο οποίος είναι ο μόνος συγγραφέας που αναφέρεται στην εμφάνιση των γραμμάτων του αλφαβήτου στην Αίγυπτο. Διαδικασίες του εγκεφάλου Από την αρχαία εποχή στην Αίγυπτο είχε γίνει αντιληπτό από τους γιατρούς ότι η ικανότητα του ανθρώπου για ομιλία βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου. Η ανάλυση του παπύρου Edwin Smith (McHenry 1969) μας οδηγεί ανεπιφύλακτα στη θεμελίωση της άποψης ότι οι αρχαίοι αιγύπτιοι ιατροί γνώριζαν από το 3500 π.Χ. τη διαφορά δύο ειδών παραλύσεων που οδηγούν η πρώτη σε ημιπληγία, η οποία αφήνει την ικανότητα γραφής ακέραια, η δεύτερη σε ανεπάρκεια σε αυτήν. Η ανάλυση των δεδομένων του προαναφερθέντος παπύρου υποδεικνύει ότι οι αρχαίοι γιατροί είχαν από τότε αντιληφθεί ότι ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο, αλλά διάφορες πλευρές του λειτουργούν έτσι ώστε να είναι υπεύθυνες για διαφορετικές πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τα τελευταία διακόσια χρόνια έχουν γίνει πολλές έρευνες για να οριστεί η θέση της ζώνης της γλώσσας στον εγκέφαλο. Όλες αυτές οδηγούν σε δύο συμπεράσματα. Επιβεβαιώνουν τους προϊστορικούς αιγυπτίους γιατρούς και δεύτερον δείχνουν ότι υπάρχει μια ασυμμετρία στον εγκέφαλο εξαιτίας του ότι η ζώνη της γλώσσας είναι μόνο στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου. Ωστόσο η μακροσκοπική και μικροσκοπική εξέταση του εγκεφάλου οδηγεί στην αρχική εντύπωση ότι ο εγκέφαλος είναι συμμετρικά διαιρεμένος, έτσι ώστε το ένα ημισφαίριο να φαίνεται ως είδωλο του άλλου μέσω καθρέφτη. Έχει ακόμη παρατηρηθεί ότι εξεταζόμενη ανατομική ασυμμετρία προϋπάρχει στα έμβρυα πριν από τη γέννησή τους ήδη από την 28η ή την 29η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, δηλαδή πριν από την έκφραση της ικανότητας της ομιλίας. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα της ομιλίας μέσω της προϋπάρχουσας ανατομικής ασυμμετρίας στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου ενυπάρχει στον άνθρωπο τυπωμένη στο γενετικό του κώδικα. Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος ήταν έτοιμος εδώ και 160.000 χρόνια ώστε να επιτρέψει στον άνθρωπο να ομιλήσει και να γράψει. Ελληνικό αλφάβητο Ο Kerckhove (1988) στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει την επίδραση του ελληνικού αλφαβήτου στον εγκέφαλο έθεσε το εξής ερώτημα υπό τη μορφή της επιστημονικής υπόθεσης έρευνας: Είχε το φωνητικό αλφάβητο, το οποίο αναπτύχθηκε πλήρως από τους Έλληνες και το οποίο σήμερα ομιλείται στην Ελλάδα (και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο στις παράγωγες λατινογενείς και σλαβογενείς μορφές) επίδραση στις διαδικασίες του εγκεφάλου; Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στο ότι οι Έλληνες, έχοντας μια προφορική πρωτοευρωπαϊκή γλώσσα, εισήγαγαν τα φωνήεντα στη συμφωνητική αλφαβητική φοινικική γραφή, για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της προφορικής τους γλώσσας. Αυτό είχε ως συνέπεια να αλλάξουν αυτή τη διαδικασία ανάγνωσης κειμένου από εκείνο το οποίο στηριζόταν στις συμφραζόμενες λέξεις του φοινικικού αλφαβήτου στο επίπεδο του νέου αλφαβήτου, το οποίο στηριζόταν στις γειτνιάζουσες λέξεις του νέου αλφαβήτου. Μέσω αυτού του νέου χρησιμοποιούσαν σειριακά γειτνιάζουσες λέξεις, για να το αποκωδικοποιήσουν. Κατʼ αυτόν τον τρόπο γεννήθηκε το ελληνικό αλφάβητο. Ποια ήταν η βαθύτερη ανάγκη χρήσης των φωνηέντων κατά την ανάγνωση και τη γραφή για τους Έλληνες, ενώ δεν ήταν για τους Σημίτες, παραμένει άγνωστο. Αυτή η μεταβολή, δηλαδή η χρήση φωνηέντων, με τη σειρά της είχε ως συνέπεια την επανοργάνωση της στρατηγικής του εγκεφάλου στη γραφή και την ανάγνωση. Επίσης η μεταβολή αυτή εξάγει τη μεταβολή της διεύθυνσης από δεξιά προς αριστερά, που ήταν ο προσανατολισμός της γραφής των Φοινίκων, στην εξ αριστερών προς τα δεξιά, που είναι ο προσανατολισμός των Ελλήνων του 5ου π.Χ. αιώνα και αυτές οι αλλαγές έθεσαν μια νέα σχέση διαρκείας. Η νέα σχέση ήταν άκρως σημαντική για το νοητικό οικοδόμημα του δυτικού πολιτισμού από το 800 π.Χ., το οποίο συνεχίζουν υποχρεωτικά όλοι οι υπόλοιποι. Πηγή:briefingnews.gr 26 Απριλίου, 2013 — vatopaidifriend5

Ανεκτίμητος θησαυρός-Τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους!

Σε μια εποχή που η τυπογραφία άνηκε ακόμη στο μακρινό μέλλον, τα χειρόγραφα αποτελούσαν το μοναδικό τρόπο για να διασωθούν οι αρχαίες γνώσειςστο διηνεκές. Στο Μεσαίωνα, ορισμένα μοναστήρια λειτούργησαν και ως «κιβωτοί γνώσεων» διαφυλάσσοντας τα αρχαία κείμενα με τη μορφή χειρογράφων. Τα χειρόγραφα αυτά αντιγράφονταν από μοναχούς μέσα στο ημίφως των μοναστηριακών εργαστηρίων, στα περίφημα καλλιγραφεία. Τα περισσότερα αρχαιοελληνικά κείμενα που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, είναι αποτέλεσμα των ακατάπαυστων αντιγραφών, που γίνονταν σ’ αυτά τα εργαστήρια από ορισμένους γενναίους μοναχούς. Μοναχούς που έβαζαν σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τις αρχαίες γνώσεις, που για κάποιους φανατικούς χριστιανούς θεωρούνταν «αιρετικές». Κι όμως, αυτές οι «αιρετικές» γνώσεις ήταν εκείνες που οδήγησαν στην αναγέννηση του Δυτικού πολιτισμού… Ακόμη και στα χρόνια του Μεσαίωνα, σε μια εποχή που κυριαρχούσε η αγραμματοσύνη, οι αγιορείτες μοναχοί έδιναν έμφαση στο γραπτό λόγο, θεωρώντας ότι συμβάλει στην πνευματική αναβάθμιση των ανθρώπων. Γι’ αυτό και έγραφαν, αντέγραφαν και διαφύλατταν χιλιάδες χειρόγραφα, όχι μόνο θεολογικού ή λειτουργικού χαρακτήρα, αλλά και «κοσμικών γνώσεων», οι οποίες κληροδοτήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες σοφούς. Τα χειρόγραφα αυτά, πέρα από το περιεχόμενο τους, ήταν και διακοσμημένα με καλλιγραφίες, πράγμα που τα καθιστούσε αληθινά μνημεία τέχνης. Παρά τις καταστροφές και τις αφαιμάξεις που υπέστησαν, οι βιβλιοθήκες των μοναστηριών του Άθω κρύβουν έναν πραγματικό θησαυρό αρχαιοελληνικών γνώσεων. Σήμερα, στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους φυλάσσονται περίπου 20.000 πολύτιμα χειρόγραφα, που περιμένουν υπομονετικά τους ειδικούς για να τα μελετήσουν… ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΙ-ΜΟΝΑΧΟΙ ΤΟΥ ΑΘΩΝΑ Η χερσόνησος του Άθω άρχισε να αναδύεται ως μοναστικό κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προς τα τέλη του 10ου μ.Χ. αιώνα, όταν κατέφθασε εκεί κρυφά ο μοναχός Αθανάσιος, ο οποίος ίδρυσε στο νοτιοανατολικό άκρο της χερσονήσου τη μονή Μεγίστης Λαύρας(963μ.Χ.). Ο Αθανάσιος, ο ιδρυτής του αγιορείτικου κοινοβιακού μοναχισμού, ήταν προσωπικός φίλος του Ιωάννη Τσιμισκή καθώς και διακεκριμένος καλλιγράφος και ταχυγράφος. Επέλεξε τη χερσόνησο του Άθω ως τόπο μοναστικής ζωής εξ αιτίας της απαράμιλλης φυσικής της ομορφιάς, της φυσικής της προστασίας από τις εχθρικές επιδρομές, του γεγονότος ότι ήταν ουσιαστικά ακατοίκητη από ανθρώπους, καθώς και εξ’ αιτίας της γεωγραφικής της εγγύτητας με τη συμβασιλεύουσα πόλη της αυτοκρατορίας, τη Θεσσαλονίκη. Εξαιτίας αυτών των πλεονεκτημάτων ο Άθως εξελίχθηκε σύντομα στο σημαντικότερο μοναστηριακό κέντρο του ορθόδοξου χριστιανισμού, με πολυάριθμα μοναστήρια και χιλιάδες μοναχούς. Ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης ήταν ένας άνθρωπος ασκητικός, που όμως αγαπούσε υπερβολικά τα βιβλία. Όταν από την Κωνσταντινούπολη κατέφθασε στον Άθω, εκτός από το καλογερικό του κουκούλι κουβάλησε μαζί του και δύο βιβλία. Αυτή η αγάπη του για τα βιβλία τον οδήγησε να ιδρύσει στην νεοσύστατη ακόμη Μεγίστη Λαύρα ένα εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων (Scriptorium) και μια οργανωμένη βιβλιοθήκη. Όρισε μάλιστα υπεύθυνο για το εργαστήριο τον πρωτοκαλλίγραφο Ιωάννη και βιβλιοφύλακα τον μοναχό Μιχαήλ. Το παράδειγμα του μιμήθηκαν και οι κτήτορες των άλλων μοναστηριών (Βατοπαιδίου 985μ.Χ. και Ιβήρων 980μ.χ.), που φρόντισαν προσωπικά για την παραγωγή, την αντιγραφή και τη διαφύλαξη βιβλίων, με περιεχόμενο όχι μόνον θεολογικό και λειτουργικό αλλά και «κοσμικών γνώσεων», δηλαδή φιλοσοφικό, ιατρικό, νομικό, μουσικό κι εκπαιδευτικό. Πολλοί μοναχοί έμειναν γνωστοί και ως γραφείς χειρόγραφων κωδίκων με πλούσια δράση και παραγωγή (Αθανάσιος ο Αθωνίτης, Ιωάννης Λαυριώτης, Ευθύμιος ο Ιβηρ, Διονύσιος Στουδίτης, Νείλος ο Μυροβλήτης, Ιωάννης ο Κουκουζέλης κ.α.). Συνολικά μνημονεύονται πάνω από 40 επώνυμοι βυζαντινοί καλλίγραφοι-μοναχοί, που συνέγραψαν χειρόγραφα στις αγιορείτικες μονές. ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΙ SCRIPTORIUM Το σίγουρο είναι πως οι μοναχοί του Αγίου Όρους δεν περιφρονούσαν τα βιβλία. Μόλις ιδρύονταν ένα μοναστήρι μια από τις πρώτες ενέργειες των κτητόρων του ήταν η δημιουργία μιας βιβλιοθήκης, που αποσκοπούσε στην κάλυψη των πνευματικών αναγκών των μοναχών και πρωτίστως στην κάλυψη των λειτουργικών αναγκών της μοναστικής αδελφότητας. Ο ηγούμενος όριζε πάντα έναν βιβλιοθηκάριο, υπεύθυνο για τη διαφύλαξη και συντήρηση των χειρογράφων. Μια βιβλιοθήκη άρχιζε πάντα την πορεία της μ’ ένα πυρήνα βιβλίων, που αφιέρωνε σε αυτήν ο ιδρυτής της. Ως χώρος για τη διαφύλαξη των πολύτιμων χειρογράφων επιλέγονταν κατά παράδοση το υπερώο, πάνω από τον εξωνάρθηκα του καθολικού (π.χ. στη Μονή Εσφιγμένου). Σε άλλες ωστόσο περιπτώσεις, όταν ο χώρος του υπερώου δεν επαρκούσε, χρησιμοποιούνταν και ορισμένα απομονωμένα και πυρασφαλή κτίσματα, όπως στην περίπτωση της Μεγίστης Λαύρας. Προτού ωστόσο τα χειρόγραφα τοποθετηθούν στη βιβλιοθήκη σημειώνονταν συνήθως πάνω τους η χαρακτηριστική κτητορική επιγραφή, που καταριόταν τον επίδοξο καταστροφέα τους: «Αυτή η βίβλος υπάρχει της θειας και ιεράς μονής… και όποιος την αφαιρέση να έχει τας άρας των τριακοσίων δέκα οκτώ…». Για προστατευτικούς πάλι λόγους, γράφτηκαν ανά τους αιώνες πάνω στα ίδια βιβλία, απαγορευτικές φράσεις όπως: «Μηδείς τεμνέτω τα φύλλα..» ή «Μηδείς αποξενώση την Βίβλο ταύτην…». Μια βιβλιοθήκη φιλοδοξούσε πάντα να περιλάβει όσο το δυνατόν περισσότερες γνώσεις, όχι μόνον θεολογικού αλλά και κοσμικού περιεχομένου. Βασικές πηγές εμπλουτισμού μιας μοναστηριακής βιβλιοθήκης υπήρξαν η παραγωγή χειρογράφων στο ίδιο το μοναστήρι, η αγορά και η παραγγελία βιβλίων για την κάλυψη μιας συγκεκριμένης ανάγκης ή έλλειψης και βεβαίως οι μεγάλες και εντυπωσιακές δωρεές αυτοκρατόρων, ηγεμόνων, πατριαρχών, αρχιερέων, μοναχών αλλά και ιδιωτών, που χάριζαν τις προσωπικές τους συλλογές (τον 16ο αιώνα ο καθηγητής της πατριαρχικής σχολής Θεοφάνης Ε. Νοταράς, χάρισε όλα του τα βιβλία στην Ι. Μ. Ιβήρων). Κατά κανόνα κάθε μοναστήρι κληρονομούσε και την προσωπική βιβλιοθήκη των μοναχών του. Ωστόσο, αρκετά χειρόγραφα προέρχονταν από παραγγελίες. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο σημείωμα για ένα χειρόγραφο, που παραγγέλθηκε με έξοδα μιας μονής: «Το παρόν Ωρολόγιον εγράφη παρά του οικτρού και αμαρτωλού Κύριλλου του Ναυπάκτιου δια συνδρομής και εξόδου της σεβάσμιας μονής…». Στις περισσότερες μονές του Αγίου Όρους υπήρχαν λοιπόν συγκροτημένες συλλογές χειρογράφων και λειτουργούσαν βιβλιογραφικά εργαστήρια, όπου οι μοναχοί-γραφείς αντέγραφαν τα πρωτότυπα όχι αυθαίρετα αλλά βάσει αυστηρών κανόνων, που τους ακολουθούσαν πιστά. Τα ελληνικά χειρόγραφα γράφονταν μέχρι τον 9ο αιώνα σε μεγαλογράμματη γραφή, δηλαδή με κεφαλαία. Από τον 9ο αιώνα όμως και μετά επικρατεί σταδιακά η μικρογράμματη γραφή και όλα τα χειρόγραφα των προηγούμενων εποχών «μεταχαρακτηρίζονται» κατά τη διάρκεια της αντιγραφής τους. Από την ίδρυση των πρώτων Scriptorium στις μονές υπήρχε μια σχετικά αξιόλογη παραγωγή χειρογράφων, ενώ η ακμή της βιβλιογραφικής δραστηριότητας εντοπίζεται τον 14ο και τον 15ο αιώνα. Η παραγωγή χειρογράφων συνεχίστηκε και μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας (άλλωστε το πρώτο τυπογραφείο στον ελλαδικό χώρο λειτούργησε το 1759 στη Μεγίστη Λαύρα) φθάνοντας στο σημείο να μιλάμε τον 17ο αιώνα για πραγματική άνθηση, με την εμφάνιση μιας ιδιότυπης μορφής γραφής, την «Ξηροποτάμινην γραφήν» ,που είναι γνωστή και ως «αγιορείτικη». Η ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Τα χειρόγραφα, που βρίσκονται σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους υπολογίζονται επίσημα στις 15.000 ή, σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς ξεπερνούν τις 20.000. Αυτά μπορούν να ταξινομηθούν με κριτήρια μορφολογικά, γλωσσολογικά αλλά κυρίως με βάση το περιεχόμενο τους. Με βάσει τη μορφή τους τα χειρόγραφα διακρίνονται σε ειλητάρια ή κοντάκια (ονομάζονται έτσι επειδή τυλίγονται γύρω από κοντό ξύλο) και σε κώδικες (βιβλία) διαφόρων σχημάτων. Πρέπει να σημειωθεί πως από τον 2ο και 3ο μ.Χ. αιώνα, τα βιβλία με δεμένες σελίδες (κώδιξ, λατινικά codex) άρχισαν να αντικαθιστούν τον παραδοσιακό κύλινδρο από πάπυρο. Ήταν μια ανθεκτική και εύκολη στη χρήση γραφική ύλη, τόσο για το κείμενο όσο και για την εικονογράφηση τους. Σύντομα οι κώδικες έγιναν η κυρίαρχη μορφή των χειρογράφων. Οι περισσότεροι κώδικες έχουν καλλιτεχνικές βιβλιοδεσίες και διακοσμημένα καλύμματα με βαρύτιμα επιθήματα, σκαλιστά μέταλλα και ημιπολύτιμους λίθους. Όσον αφορά το βιβλιακό υλικό με το οποίο είναι κατασκευασμένα διακρίνονται σε περγαμηνά (από δέρμα ζώου), χαρτώα και βομβύκινα (από βαμβάκι). Από γλωσσική άποψη χωρίζονται σε ελληνικά (90% επί του συνόλου) και ξενόγλωσσα. Τα ξενόγλωσσα, που αποτελούν περίπου το ένα δέκατο, περιλαμβάνουν σλάβικα, λατινικά, ρουμάνικα και γεωργιανά χειρόγραφα, και χρησιμοποιούνταν από τους ξενόγλωσσους ορθόδοξους μοναχούς που παροικούν στο Άγιον Όρος κατά την τελευταία χιλιετηρίδα. Τα περισσότερα από αυτά δεν είναι παρά μεταφράσεις από τα ελληνικά θεολογικών και λειτουργικών κειμένων. Τέλος, όσον αφορά την αρχαιότητα τους, το αρχαιότερο χειρόγραφο του Αγίου Όρους είναι ένα περγαμηνό σπάραγμα λατινικής γραφής του 4ου μ.Χ. αιώνα και οκτώ φύλλα του Ευθαλιανού Κώδικα (6ος μ.Χ. αιώνας), με αποσπάσματα από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου προς Γαλάτες και Κορινθίους. ta-arxaia-ellhnika-xeirografa-tou-agiou-orous-2 ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ Σχετικά με το περιεχόμενο τους, τα αγιορείτικα χειρόγραφα διακρίνονται σε αυτά που διασώζουν κείμενα αρχαίων κλασσικών συγγραφέων ή γενικότερα κοσμικών γνώσεων π.χ. αστρολογίας, βοτανικής, γεωγραφίας, ιατρικά, νομικά –και σε εκείνα που περιέχουν κείμενα χριστιανικού και λειτουργικού περιεχομένου. Τα δεύτερα αποτελούν φυσικά και τη συντριπτική πλειοψηφία, επειδή όχι μόνον χρησιμοποιούνταν συχνά από τους μοναχούς αλλά κυρίως γιατί το βυζάντιο ήταν θεοκρατικής δομής. Πέρα από αυτό όμως, οποιοδήποτε είδος κοσμικής γνώσης, θεωρούνταν από τους μοναχούς δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με τη θεολογία. Παρόλα αυτά όμως υπήρχαν και μοναχοί, που με θάρρος και αποφασιστικότητα διακινδύνευαν ακόμη και τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τις αρχαίες γνώσεις και σ’ αυτούς ίσως οφείλεται ως ένα σημείο και η αναγέννηση της Δύσης από το μεσαιωνικό σκοταδισμό. Έτσι, αν σήμερα μπορούμε ν’ απολαύσουμε Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Όμηρο, Θουκυδίδη κι ένα σωρό άλλους αρχαίους συγγραφείς, ίσως να το χρωστάμε σε μια χούφτα μοναχών, που στο ημίφως των εργαστηρίων τους αφιέρωναν ατέλειωτες ώρες στην αντιγραφή των αρχαιοελληνικών χειρογράφων… Δυστυχώς δε διαθέτουμε έγκυρα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των αρχαιοελληνικών χειρογράφων, που βρίσκονται σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του ΆΘωνα. Ενδεικτικά πρέπει να σώζονται γύρω στα 600 έργα κλασικών συγγραφέων. Ο αριθμός αυτός δεν πρέπει να θεωρείται μικρός, καθώς σ’ αυτά ακριβώς τα χειρόγραφα εστιάζονταν πάντα οι Ευρωπαίοι «προσκυνητές» που έκλεβαν ή αγόραζαν τους κώδικες για να εμπλουτίσουν τις Δυτικές βιβλιοθήκες. Ωστόσο, παρά τις σημαντικές κλοπές και αφαιμάξεις, στις βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους συνεχίζουν ως σήμερα να υπάρχουν πολλοί και αξιόλογοι αρχαιοελληνικοί κώδικες. Πιο παλιός και πιο σημαντικός απ’ όλους είναι η περίφημη Βοτανική του Διοσκουρίδου (Ω75), ένας κώδικας ηλικίας 1000 ετών, προσωπικό δώρο του Νικηφόρου Φωκά στον Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Το βιβλίο, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Μεγίστης Λαύρας (ο υπογράφων είχε τη μοναδική και συγκινητική ευκαιρία να το ξεφυλλίσει προσωπικά…), θεωρείται ιδανικό για την παρασκευή φαρμάκων από βότανα. Η Βοτανική του Διοσκουρίδη περιέχει αρκετές πληροφορίες ιατρικής και φαρμακολογίας και πολυάριθμες μικρογραφίες, κυρίως ολοσέλιδες εικονογραφήσεις φυτών με αλφαβητική σειρά καθώς και εικόνες φιδιών, εντόμων, ζώων και πτηνών. Άλλοι σημαντικοί αρχαίοι έλληνες συγγραφείς, χειρόγραφα των οποίων διασώζονται ακόμη στο Άγιον Όρος, είναι ο Επίκτητος, ο Ερμογένης και ο Ευκλείδης στην μονή Εσφιγμένου, ο Ευριπίδης, ο Αισχύλος, ο Θεόκριτος, ο Σοφοκλής και ο Πίνδαρος στην Ιβήρων. Από αυτά που ξεχωρίζουν είναι και το φημισμένο χειρόγραφο των γεωγράφων Πτολεμαίου και Στράβωνα (αριθμός 655, του 13ου αιώνα), που βρίσκεται στο Βατοπαίδι. Εκτός από τη Βοτανική του Διοσκουρίδη στην Ι. Μ. Μεγίστης Λαύρας σώζονται δύο χειρόγραφα του Θουκυδίδη και οι Βίοι Παράλληλοι του Πλούταρχου. Επίσης στην τελευταία σώζονται το μοναδικό νομικό χειρόγραφο με τις Νεαρές των Κομνηνών(13ος αι. Θ65), ένα σπάνιο ιατρικό χειρόγραφο του Αέτιου Αμηδινού, προσωπικού ιατρού του Ιουστινιανού, καθώς και χειρόγραφα του Γαληνού. Όπως προαναφέραμε, ο αριθμός των χειρογράφων των κλασσικών συγγραφέων θα πρέπει να θεωρείται μεγάλος, αν λάβουμε υπόψιν μας πως αυτά ακριβώς τα έργα ήταν ο κύριος στόχος των Ευρωπαίων «προσκυνητών» κατά τις αφαιμάξεις των μοναστηριακών βιβλιοθηκών. ΚΛΟΠΕΣ ΚΑΙ ΑΦΑΙΜΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΑΠΟ ΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ «ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ» Οι μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Άθωνα είχαν μεγάλη φήμη και ασκούσαν πάντα μεγάλη γοητεία στο λόγιο και βιβλιόφιλο κοινό της Δύσης, το οποίο εκφράζονταν με θαυμασμό για τις «εξαιρετικές βιβλιοθήκες… που βρίσκονται στο Όρος Άθως» (celebratisimas bibliotecas… qui in Ato Montesunt). Τα πανεπιστήμια, οι ευγενείς, οι λόγιοι αλλά και οι τυπογράφοι της Δύσης, ανακαλύπτοντας τη δύναμη και τη γοητεία της αρχαιοελληνικής σκέψης, επιθυμούσαν διακαώς να αποκτήσουν και να μελετήσουν αρχαιοελληνικούς κώδικες, που για τους μοναχούς του Άθωνα θεωρούνταν συνήθως… δευτερευούσης σημασίας σε σχέση με τα λειτουργικά και θεολογικά κείμενα. Έτσι, με την πρωτοβουλία φιλότεχνων, ως επί το πλείστον, Ηγεμόνων οργανώθηκαν ολόκληρες αποστολές προς τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, που είχαν ως επίκεντρο τους την αγορά κωδίκων με έργα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων. Στοχεύοντας σχεδόν αποκλειστικά στους αρχαιοελληνικούς κώδικες, οι Δυτικοί «συλλέκτες χειρογράφων» αφαίμαξαν σημαντικές ποσότητες κωδίκων, με αποτέλεσμα σήμερα να διασώζονται λιγότερα από 1000 χειρόγραφα κοσμικών γνώσεων στο Άγιον Όρος. Ωστόσο, χάρη σε αυτές τις αφαιμάξεις επιχειρήθηκαν και οι πρώτες τυπογραφικές εκδόσεις του 16ου,17ου και 18ου αιώνα, με κυριότερη εκείνη των Απάντων του Πλάτωνα από τον τυπογράφο Μανούτιο Αλδο (Βενετία 1513). Εύκολα γίνεται κατανοητό τo πόσο βοήθησαν αυτού του είδους οι εκδόσεις στην Αναγέννηση της Δύσης, εφόσον όλα αυτά τα έργα έγιναν αντικείμενα προσεκτικής μελέτης από τους ιστορικούς, φιλόλογους και θεολόγους της Εσπερίας. Αυτή η αναβίωση του κλασικού πνεύματος πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση αφυπνίσεων, που τελικά οδήγησε στη σταδιακή απελευθέρωση της Ευρώπης από τα δεσμά των προκαταλήψεων και της άγνοιας. Σύμφωνα μάλιστα με τον ιερομόναχο Νικόδημο τον Λαυριώτη (Μεγίστη Λαύρα), υπεύθυνο για τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων του Αγίου Όρους: «Οι διαρροές των χειρογράφων από τις αγιορείτικες βιβλιοθήκες βοήθησαν στο να απαλλαγεί η Δύση από τον σκοταδισμό της παπικής αλαζονείας». Ας κάνουμε ωστόσο μια μικρή παρένθεση σχετικά με τις σημαντικότερες περιπτώσεις αφαιμάξεων και απωλειών χειρογράφων από τις αγιορείτικες βιβλιοθήκες. Χάρη σ’ ένα ταξίδι, που απέβη ιδιαίτερο καρποφόρο, ο έλληνας λόγιος Ιανός Λάσκαρης(1445-1534) επισκέφτηκε το 1491-1492 τον Άθωνα και για λογαριασμό του ηγεμόνος της Φλωρεντίας Λαυρέντιου Μεδίκου, αφαίρεσε 200 περίπου ελληνικά χειρόγραφα, από τα οποία 80 περιείχαν έργα άγνωστα την εποχή εκείνη στη Δύση, μεταξύ των οποίων έργα του Γαληνού, του Θεόκριτου, του Αριστοτέλη, του Πτολεμαίου, του Καλλίμαχου… Ο Kερκυραίος λόγιος Nικόλαος Σοφιανός ανάμεσα στα χρόνια 1540-1544 αντέγραψε και συνέλεξε στο Άγιον Όρος περίπου 300 χειρόγραφα για λογαριασμό του Hurtado de Mentoza, του βιβλιόφιλου πρέσβη του Kαρόλου E’ στη Bενετία. Στα μέσα περίπου του 17ου αιώνα ο Aθανάσιος ο Ρήτωρ, ο οποίος προσχώρησε στον καθολικισμό, κατ’ εντολή του καρδινάλιου Μαζαρίνου μετέφερε στη Γαλλία 109 χειρόγραφα, από τα οποία 74 προέρχονταν από τη Μεγίστη Λαύρα και σήμερα βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων. Επίσης ο Mηνάς Mινωΐδης στα 1840-1855, κατ’ εντολή του γαλλικού Υπουργείου Παιδείας μετέφερε κι αυτός στη Γαλλία πολλά ελληνικά χειρόγραφα, τόσο από άλλες Μονές (π.χ. από τη Ι. Μ.Tιμίου Προδρόμου Σερρών), αλλά κυρίως από τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Άγίου Όρους. Το 1516 ο Μάξιμος Γραικός (Μιχαήλ Τριβώλης), ο περίφημος «φωτιστής των Ρώσων», μετέφερε στη Ρωσία δεκάδες κώδικες για να τον βοηθήσουν στο μεταφραστικό του έργο. Το 1654,ο Ρώσος μοναχός Αρσένιος Σουχάνωφ, ενεργώντας με εντολή του Τσάρου Αλέξιου και του Πατριάρχη της Μόσχας Νίκωνος, μετέφερε στην «3η Ρώμη» πάνω από 500 αγιορείτικα χειρόγραφα! Συγκεκριμένα απογύμνωσε πολλές μονές από αξιόλογα χειρόγραφα, πολλά από τα οποία περιείχαν κλασικά κείμενα. Τέλος,ο γνωστός Ρώσος επιστήμονας Πορφύριος Oυσπένσκυ, αρχιμανδρίτης και κατόπιν αρχιεπίσκοπος Kιέβου, περιήλθε τις Mονές του Σινά, των Mετεώρων και του Αγίου Όρους και δεν δίστασε να αφαιρέσει από αυτές όσα χειρόγραφα ή και μεμονωμένα ακόμη φύλλα του φαίνονταν να έχουν κάποια αξία. Το μόνο θετικό πάντως απ’ όλες αυτές τις αφαιμάξεις είναι ότι φωτίστηκε από την ελληνική γνώση, τόσο η παπική Δύση, όσο και οι σλαβικοί λαοί του βορρά. ta-arxaia-ellhnika-xeirografa-tou-agiou-orous-3 Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους σώζονται 16.000-20.000 χειρόγραφα! Αυτή η ποσότητα θεωρείται ότι αποτελεί το 50% των ελληνόγλωσων χειρογράφων, που υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο. Από αυτά πάνω από τα μισά βρίσκονται στις βιβλιοθήκες τριών μόνον μοναστηριών (Μεγίστη Λαύρα, Ιβήρων και Βατοπαίδι). Ειδικότερα η βιβλιοθήκη της Μεγίστης Λαύρας είναι η μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων (2242 χειρόγραφα) στο Άγιο Όρος και η 3η παγκοσμίως, ύστερα από εκείνη της Αγίας Αικατερίνης του Σινά (4.500 χειρόγραφα εκ των οποίων το 75% είναι ελληνόγλωσσα) και του Βατικανού(3.500 χειρόγραφα). Στις 20 μονές του Άθωνα σώζεται το μοναδικό διαχρονικό σύνολο ελληνικών χειρογράφων όχι μόνο στο χώρο της ελληνικής επικράτειας, αλλά και σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Τα ελληνικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους συγκροτούν τη μεγαλύτερη συλλογή ελληνικών χειρογράφων στον κόσμο, αφού ο αριθμός τους ξεπερνά κατά πολύ το σύνολο των δύο μεγαλύτερων συλλογών της Ευρώπης, του Βατικανού και της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Παρισιού, που και οι δύο μαζί δεν υπερβαίνουν τις 10.000. ΔΙΑΣΩΣΗ ΣΕ ΜΙΚΡΟΦΙΛΜΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ Η μελέτη της ιστορίας των αγιορείτικων χειρογράφων δεν είναι εύκολη υπόθεση, εφόσον ποτέ δεν υπήρξαν μεσαιωνικοί κατάλογοι βιβλιοθηκών, όπως στις περιπτώσεις των μεσαιωνικών μοναστηριών της Δύσης. Οι προσπάθειες για την καταγραφή και τη συστηματική μελέτη των χειρογράφων του Άθωνα ξεκίνησαν μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα και συνεχίζονται. Πρώτος ο Σπυρίδων Λάμπρου εξέδωσε έναν δίτομο κατάλογο κωδίκων του Όρους(πλην Βατοπαιδίου και Μεγίστης Λαύρας),που περιελάμβανε 6.619 χειρόγραφα. Στη συνέχεια, το 1925, ο καθηγητής Σωφρόνιος Ευστρατιάδης εξέδωσε στο Παρίσι έναν κατάλογο με τους κώδικες των μονών Βατοπαιδίου και Μεγίστης Λαύρας. Πλήρης πάντως κατάλογος δεν υπάρχει ακόμη. Ωστόσο το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών(ΠΙΠΜ) της Ι.Μ. Βλατάδων (Θεσσαλονίκη) έχει αναλάβει τη κατάρτιση ενός λεπτομερούς καταλόγου, όπως επίσης και τη μικροφωτογράφιση όλων των χειρογράφων. Έτσι το περιεχόμενο των χειρογράφων όχι μόνον θα διασωθεί, αλλά θα είναι εύκολη και η μελέτη τους από τους ειδικούς, που δεν χρειάζονται πλέον να επισκεφτούν τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες για να τα μελετήσουν. Το ΠΙΜΠ, που υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, είναι ένα ιδιωτικό ίδρυμα που συντηρείται με επιχορηγήσεις και δωρεές. Ανάμεσα στ’ άλλα περιέχει ένα αρχείο μικροταινιών, ένα αρχείο διαφανειών (Slides) καθώς και ειδικές φωτοαναγνωριστικές συσκευές. Η συντήρηση των αρχαίων χειρογράφων βασίζεται σ’ ένα πρόγραμμα, που περιλαμβάνει την τοποθέτησή τους σε ειδικές θήκες, για καλύτερη φύλαξη και μεταφορά. Την αποκατάσταση των διαλυμένων εξώφυλλων και εσώφυλλων και την τοποθέτηση φαρμάκων ενάντια στα φθοροποιά μικρόβια. Τέλος, σε συνεργασία και με ξένα πανεπιστήμια, εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα συντήρησης και απολύμανσης των χειρογράφων από καταστροφικά μικρόβια. Η προσφορά των χειρογράφων του Αγίου Όρους στην πολιτιστική εξέλιξη της Ευρώπης είναι ανεκτίμητη. Όπως άλλωστε λέει χαρακτηριστικά και ο βιβλιοθηκάριος της μονής Μεγίστης Λαύρας, Ιερομοναχός Νικόδημος: «Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, που ακριβώς θα βρισκόταν σήμερα η ανθρωπότητα, χωρίς τις αρχαίες γνώσεις που διεσώθησαν με τα χειρόγραφα των βυζαντινών μοναστηριών και ιδιαίτερα του Αγίου Όρους. Κατά πάσα πιθανότητα η Αναγέννηση της Δύσης θ’ αργούσε μερικούς αιώνες…». Πηγή:(conspiracyfeeds.blogspot.gr)

Η κρυμμένη προσευχή του αρχαιοελληνικού αλφαβήτου

Πανάρχαια προσευχή - επίκληση υπάρχει και λειτουργεί μυστικά μέσα στο Ελληνικό Αλφάβητο από καταβολής του. Η διαδοχή των γραμμάτων στην πλήρη εκφώνησή τους (Άλφα, Βήτα, Γάμα κλπ.) δεν είναι καθόλου τυχαία, αλλά πίσω από αυτήν υπολανθάνει μια πλήρης γραμματική, συντακτική και νοηματική συνέχεια, ανώτερης σύλληψης. Σύμφωνα με αυτήν τη γνωστή μας εκφώνηση, τα Ελληνικά γράμματα (αφού προσθέσουμε και το εξαφανισμένο σήμερα έκτο γράμμα: Στίγμα ή Δίγαμα F ) ακούγονται και γράφονται ως εξής: ΑΛΦΑ - ΒΗΤΑ - ΓΑΜΑ - ΔΕΛΤΑ - ΕΨΙΛΟΝ - ΣΤΙΓΜΑ - ΖΗΤΑ - ΗΤΑ - ΘΗΤΑ - ΙΩΤΑ - ΚΑΠΠΑ - ΛΑΜΒΔΑ - ΜΙ - ΝΙ - ΞΙ - ΟΜΙΚΡΟΝ - ΠΙ - ΡΟ - ΣΙΓΜΑ - ΤΑΥ - ΥΨΙΛΟΝ - ΦΙ - ΧΙ - ΨΙ - ΩΜΕΓΑ. Αποκωδικοποιώντας την γνωστή αυτή διάταξη, που έγινε σύμφωνα με τις αρχές της Ερμητικής Επιστήμης, έχουμε τα ακόλουθα: “ΑΛ ΦΑ, ΒΗ ΤΑ ΓΑ, (Α)ΜΑ ΔΕ (Ε)Λ ΤΑ ΕΨ ΙΛΩΝ. ΣΤ(Η) ΙΓΜΑ. ΖΗ ΤΑ, Η ΤΑ, ΘΗ ΤΑ ΙΩΤΑ ΚΑ ΠΑΛΑΜ ΔΑ. ΜΗ ΝΥΞ Η, Ο ΜΙΚΡΟΝ, ΠΥΡΟΣ ΙΓΜΑ ΤΑΦΗ (Ε)Ψ ΙΛΩΝ, ΦΥ ΨΥΧΗ Ο ΜΕΓΑ!” Εν συνεχεία, αφού προσθέσουμε τα εννοούμενα συνδετικά και ρήματα που παραλείπονται, έχουμε την ανάδυση μιας θαυμάσιας κοσμογονικής προσευχής - επίκλησης προς την πηγή του Φωτός: “ΑΛ ΦΑ, ΒΗ ΤΑ ΓΑ! ΑΜΑ ΔΕ ΕΛ ΤΑ ΕΨ ΙΛΩΝ. ΣΤΗ ΙΓΜΑ (ΙΝΑ) ΖΗ ΤΑ, Η ΤΑ, ΘΗ ΤΑ ΙΩΤΑ ΚΑΤΑ ΠΑΛΛΑΝ ΔΑ. (ΙΝΑ) ΜΗ ΝΥΞ Η, Ο ΜΙΚΡΟΝ (ΕΣΤΙ), ΠΥΡΟΣ (ΔΕ) ΙΓΜΑ ΤΑΦΗ ΕΨ ΙΛΩΝ, ΦΥ(ΟΙ) ΨΥΧΗ, Ο ΜΕΓΑ (ΕΣΤΙ)”. Η επίκληση αυτή είναι καταγεγραμμένη από αιώνες στο υποσυνείδητο των Ελλήνων. Αμέσως πιο κάτω αποκαλύπτουμε την σημασία των λέξεων της προσευχής αυτής: Αλ = Ο νοητός ήλιος. Φά-ος = το φώς. Βη = προστακτική του ρημ. βαίνω (=βαδίζω, έρχομαι). Τα = δοτική άρθρου δωρικού τύπου, τη, εις τήν. Γα = Γή (δωρικός τύπος). Άμα = (επιρρ.) συγχρόνως. Ελ = ο ορατός Ήλιος, ο Ερχόμενος. Εψ = ρήμ. έψομαι, εψ-ημένος = ψημένος. Ιλών = ιλύς (ουσ.) = λάσπη, πηλός. Στη = προστ. ρήμ. ίστημι. Ίγμα = καταστάλαγμα, απόσταγμα. Ζη = προστ. ρημ. ζώ. Η = προστ. ρημ. ειμί, είμαι. Θη = προστ. ρημ. θέτω. Ιώτα = τα Ιώγα, τα Εγώ (πρβλ. αγγλ. Ι = εγώ). Παλλάν = Ρημ. πάλλω (= δονούμαι, περιστρέφομαι) επιθ. παλλάς = πάλλουσα, περιστρεφόμενη (π.ρ.β.λ. Παλλάς Αθηνά). Δα = άλλος τύπος της Γα, Γής (πρβλ. Δά- μήτηρ > Δημήτηρ > Δήμητρα = Μητέρα Γή) Νύξ = (ουσ.) νύχτα. Ο = (αναφ.) το οποίο, που. Φύ(οι) = ευκτική ρημ. φύω (φυτρώνω, αναπτύσσομαι). Απόδοση: Άλ, εσύ που είσαι το Φως, έλα στη Γή! Κι εσύ Έλ ρίξε τις ακτίνες σου στην ιλύ που ψήνεται (που βρίσκεται σε κατάσταση αναβρασμού). Ας γίνει ένα καταστάλαγμα (μια ξηρά) για να μπορέσουν τα Εγώ να ζήσουν, να υπάρξουν και να σταθούν πάνω στην παλλόμενη Γη. Ας μην επικρατήσει η νύχτα, που είναι το μικρόν, και κινδυνέψει να ταφεί (να σβήσει, να χαθεί) το καταστάλαγμα του πυρός μέσα στην αναβράζουσα ιλύ, και ας αναπτυχθεί η Ψυχή, που είναι το μέγιστο, το σημαντικότερο όλων! Η εκφώνηση της επίκλησης αυτής, στον αρχαϊκό της τύπο, έχει μια ισχυρή δονητική επίδραση στους αισθανόμενους Ανθρώπους του Φωτός, σε όποιο σημείο αυτού του Πλανήτη και αν ίστανται.. Διότι πάνω απ΄ όλα είναι μια μυστηριακή κρούση στον ιερό σπόρο της Ελληνικής ψυχής τους... [Πηγή ellinikoarxeio.com]

Στην κεντρική αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου το «Άγιον Όρος» του Ευθύμιου Βαρλάμη.

Τη μυσταγωγία της Αγιορείτικης ζωής και τις πανανθρώπινες αξίες που μεταδίδει η Αθωνική Πολιτεία θα μεταφέρει στην καρδιά της ΕΕ η πολύμορφη συλλογή του διεθνώς καταξιωμένου ζωγράφου και αρχιτέκτονα Ευθύμιου Βαρλάμη, «Άγιον Όρος». Η έκθεση θα παρουσιαστεί από τις 25 Μαρτίου, στην κεντρική αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου, με πρωτοβουλία της αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου, Άννυς Ποδηματά. Πρόκειται για ένα πολύμορφο βιωματικό έργο, που παρουσιάζει την Αθωνική Πολιτεία -εκεί όπου διατηρείται ζωντανό, μέχρι τις μέρες μας, το πανάρχαιο πνεύμα του Ελληνισμού και οι αξίες της χριστιανικής πίστης- συνεχίζοντας ουσιαστικά την φιλοσοφική παράδοση της Ακαδημίας του Πλάτωνα και του Λυκείου του Αριστοτέλη. Η έκθεση περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, μεγάλων διαστάσεων, εγκαταστάσεις και γλυπτά, σε μία πρωτότυπη σκηνοθεσία. Τα Αθωνικά μοναστήρια, μέσα στην χρωματική πανδαισία των έργων του Βαρλάμη, ομολογουμένως συνεπαίρνουν τον καθένα και τον «αποσπούν, τον κλέβουν» από τον κόσμο των επιγείων. Στην περίπτωση του Βαρλάμη, η Τέχνη έχει το χάρισμα να μιλά μια γλώσσα άμεση, διαπεραστική, έχει το χάρισμα της «ομιλούσας σιωπής» που εκφωνείται με «χρωματικούς τόνους». Γι` αυτό οι ζωγραφικές επιφάνειές του «κερδίζουν» τα αισθήματα, ενώ η αρχιτεκτονική των μοναστηριών ταξιδεύει, ψέλνοντας τροπάρια ωραιότητας. Μιλώντας για τον πιο σημαντικό θησαυρό της Ευρώπης, όπως χαρακτηρίζει το Άγιον Όρος, ο Ευθύμιος Βαρλάμης τονίζει ότι η αξία του επιβεβαιώνεται στο πέρασμα των αιώνων, ενώ αποτελεί «παράδειγμα για τους νέους της Ευρώπης, που η πολιτική δεν μπορεί να τους ικανοποιήσει μόνο με την εξασφάλιση εργασίας στην βιομηχανική παραγωγή». «Με την έκθεση Άγιον Όρος, ένα σχέδιο ειρήνης όπως το ονομάζω, θέλω να παρουσιάσω αυτή την ομορφιά της ισορροπίας του ανθρώπου με τη φύση, και της καλλιτεχνικής σύνθεσης της αρχιτεκτονικής με το θαυμάσιο τοπίο του Άθωνα”, τονίζει. “Η αρχιτεκτονική διαμόρφωση, τα μοναστήρια, οι σκήτες και γενικά το φυσικό περιβάλλον του Αγίου Όρους είναι ενταγμένα σε μία πολεοδομική πραγματικότητα, όπου η φύση και οι μοναχοί εκφράζουν αυτό το αίσθημα του ωραίου και το ωραίο είναι, όπως γράφει και ο Πλωτίνος, κοντά στο Θεό. Με το έργο αυτό η Ελλάδα επαναφέρει στον επίκαιρο ευρωπαϊκό διάλογο τις ουσιαστικές αφετηρίες και τα θεμέλια του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος». Σε μήνυμά του, με αφορμή την έκθεση, ο πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς δήλωσε-μεταξύ άλλων: «Στην εποχή που βιώνουμε, μια εποχή κρίσης οικονομικής, αλλά και ηθικών αξιών, η Τέχνη, μεταξύ άλλων, προσφέρει ελπίδα, δημιουργικότητα και πνευματική δύναμη. Δηλαδή πρότυπα ήθους. Κυρίως όταν η Τέχνη αγκαλιάζει την παράδοση και την άσβεστη πίστη στην Ορθοδοξία. Όλα αυτά αντιπροσωπεύονται στην έκθεση «Το Άγιον Όρος», του διεθνούς φήμης Έλληνα της διασποράς, ζωγράφου και αρχιτέκτονα καθηγητή Ευθυμίου Βαρλάμη». Η έκθεση «Άγιον Όρος», που πραγματοποιείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την υποστήριξη της Ελληνικής κυβέρνησης, παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στην Αυστρία το 2007) και στην Ελλάδα το 2008 και το 2010. Το συντονισμό και την οργάνωση της έκθεσης, που μετά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχεδιάζεται η παγκόσμια περιοδεία της στην Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία, έχει αναλάβει το Πειραματικό Εργαστήρι Βεργίνας, που ιδρύθηκε το 1980 με την υποστήριξη και καθοδήγηση του Ευθύμιου Βαρλάμη. Λίγα λόγια για τον Ευθύμιο Βαρλάμη Ο ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας και παιδαγωγός, Ευθύμιος Βαρλάμης γεννήθηκε στη Βέροια και τα τελευταία 50 χρόνια ζει στην Αυστρία. Η δεύτερη πατρίδα τον τίμησε το 2009, με το “Σταυρό Τιμής για Επιστήμη και Τέχνη”, ως δείγμα ευγνωμοσύνης για το καινοτόμο Μουσείο Τέχνης Kunstmuseum Waldviertel, ένα από τα μεγαλύτερα της Αυστρίας, που ίδρυσε ο ίδιος. Ο Βαρλάμης είναι ο δημιουργός της θεωρίας της “Προαρχιτεκτονικής” και της “Σχολής των Αισθήσεων”, που για πρώτη φορά παρουσίασε στο Γερμανικό Μουσείο Αρχιτεκτονικής (D.A.M.) της Φρανκφούρτης στην έκθεσή του “Une cite imaginaire”. Στην έκθεσή του “Το τέλος της Ατλαντίδας – Αρχιτεκτονικές Ουτοπίες”, στο Grand Palais, στο Παρίσι, υποστήριξε την αναγκαιότητα της σύνδεσης της μεταβιομηχανικής κοινωνίας με την οργανική πραγματικότητα της φύσης. Το 1993 στο Convention Center της Νέας Υόρκης έκανε διεθνή επιτυχία την ιδέα της “Θεραπευτικής Αρχιτεκτονικής”. Το μεγάλο project “Αλέξανδρος 2.000″, που περιλαμβάνει περισσότερα από 1500 έργα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το Σεπτέμβρη του ’97 στη Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα και συνεχίζει να περιοδεύει, μέχρι σήμερα, σε μουσεία και πινακοθήκες σε όλο τον κόσμο. 24 Μαρτίου, 2013 — vatopaidifriend5 Πηγές: agioritikesmnimes.blogspot.gr - omogeneia.ana-mpa.gr

Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία - Και όμως υπήρχε!

Οι πόρτες των ναών άνοιγαν αυτόματα μετά την ολοκλήρωση της θυσίας. Ρομπότ-υπηρέτριες σέρβιραν κρασί στους καλεσμένους και ο κινηματογράφος του Φίλωνα «έπαιζε» περιπετειώδεις μύθους. ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ: Ενα εξαιρετικό αστρονομικό όργανο που απεικονίζει την ουράνια σφαίρα. Μετρούσε το γεωγραφικό μήκος και πλάτος των άστρων από οποιοδήποτε μέρος της γης και την απόσταση ήλιου-σελήνης Η πλοκή ξεδιπλωνόταν με φωτορεαλισμούς, φωτιές να ανάβουν, ήχους κεραυνών να σκίζουν τον αέρα, πολύχρωμες φιγούρες να κινούνται ρυθμικά. Είναι σκηνές βγαλμένες από τους αυτοματισμούς του 20ού αιώνα που διαδραματίζονταν, όμως -όσο απίστευτο και αν φαντάζει- περισσότερα από 2.000 χρόνια πριν. Μικρά δείγματα της τεχνολογίας των αρχαίων Ελλήνων, στον θαυμαστό κόσμο της οποίας ξεναγεί το κοινό μια ενδιαφέρουσα έκθεση: πενήντα εκθέματα, αντίγραφα αρχαιοελληνικών τεχνολογικών επιτευγμάτων, φιλοξενούνται τις ημέρες αυτές στο Κουρσούμ Τζαμί των Τρικάλων, ένα ισλαμικό τέμενος το οποίο έχει μετατραπεί σε μουσείο. Εμπνευστής τους ο μηχανολόγος μηχανικός και εκπαιδευτικός κ. Κώστας Κοτσανάς, ο οποίος έχει αφιερώσει τη μισή του ζωή στη μελέτη και την κατασκευή εκατοντάδων αντιγράφων. «Η εξέλιξη της σημερινής τεχνολογίας θα ήταν αμφίβολη αν δεν είχε προηγηθεί η ανέξοδη επανάκτηση της αρχαιοελληνικής τεχνολογίας από τον δυτικό πολιτισμό. Και αυτό μετά από 1.000 χρόνια ωρίμανσης της Δύσης» «Σήμερα η εποχή μας είναι καθαρά τεχνολογική, τεχνοκρατική. Υπό αυτή την έννοια και ειδικά στις συνθήκες της κρίσης έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία να μάθει η ανθρωπότητα πόσα οφείλει στους αρχαίους Ελληνες. Ηταν πρωτοπόροι όχι μόνο στη φιλοσοφία αλλά και στην τεχνολογία. Και μάλιστα εφηύραν εφαρμογές που χρησιμοποιήθηκαν ανεμπόδιστα και ανέξοδα από όλο τον κόσμο. Ενώ σήμερα οι πατέντες κατοχυρώνονται...». Η ΥΔΡΑΥΛΙΣ ΤΟΥ ΚΤΗΣΙΒΙΟΥ: Είναι το πρώτο πληκτροφόρο μουσικό όργανο παγκοσμίως, εμφανής πρόγονος του σύγχρονου εκκλησιαστικού οργάνου. Εχει 24 πλήκτρα, δύο αντλίες παροχής αέρα, τον «πνιγέα», για σταθερή πίεση του αέρα και τους μουσικούς αυλούς Ηλιακά ρολόγια, ξυπνητήρια, συναγερμοί θυρών, αυτόματα και ανυψωτικά μηχανήματα, καταπέλτες, ο αναλογικός υπολογιστής των Αντικυθήρων και το υδραυλικό ρολόι του Αρχιμήδη είναι μερικά μόνο από τα εκθέματα που καλύπτουν τη χρονική περίοδο από το 2000 π.Χ μέχρι το τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου. «Κοχλίες, βίδες, παξιμάδια, οδοντωτούς τροχούς, γρανάζια, ιμάντες, όλα όσα έχει ένα αυτοκίνητο, οι αρχαίοι Ελληνες τα είχαν ανακαλύψει», προσθέτει ο κ. Κοτσανάς. «Ουσιαστικά βρέθηκαν ένα βήμα πριν από την κατασκευή του. Αν οι συνθήκες ήταν διαφορετικές, θα το είχαν κάνει, ήταν θέμα χρόνου». Ο ΤΕΤΡΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΙΠΠΑΡΧΟΥ: Ενα όργανο μέτρησης ευρείας χρήσης. Μετρούσε αστρονομικά μεγέθη στην τοπογραφία και την οικοδομική, γήινες αποστάσεις, όπως το ύψος ενός κτιρίου, ήταν εντοπιστής θέσης και ηλιακό ρολόι Η κινητή έκθεση, η οποία έχει ταξιδέψει και στο εξωτερικό, μετά τα Τρίκαλα θα περιοδεύσει στο Αίγιο και το Ηράκλειο, ενώ όσοι ενδιαφέρονται να φιλοξενηθεί και στην περιοχή τους, μπορούν να λάβουν πληροφορίες μέσω της ιστοσελίδας www.planmytrip.gr 3ος αιώνας π.Χ. Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνα ΤΡΙΚΩΛΟΣ ΑΝΥΨΩΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ: Ο πρώτος γερανός κατακόρυφης ανύψωσης παγκοσμίως. Το φορτίο αναρτιόταν μέσω πολύσπαστων από την κορυφή της μηχανής και ανυψωνόταν με τη βοήθεια ενός οριζόντιου περιστρεφόμενου άξονα Το πρώτο παράδειγμα εφαρμογής υδραυλικών βαλβίδων και υδραυλικών ελεγκτών στον κόσμο ήταν η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνα. Τον 3ο αιώνα π.Χ. ο Φίλωνας ο Βυζάντιος κατασκεύασε ένα ανθρωποειδές ρομπότ με τη μορφή γυναίκας. Οταν κάποιος τοποθετούσε ένα άδειο κύπελλο στο αριστερό της χέρι, τότε αυτό κατέβαινε και πλησίαζε το δεξιό που κρατούσε μια οινοχόη. Η θεραπαινίδα γέμιζε το κύπελλο με κρασί και στη συνέχεια το αναμείγνυε με νερό ώστε να γίνει πιο ελαφρύ. Τη δυνατότητα να θαυμάσουν ένα αντίγραφο αυτού του επιτεύγματος έχουν όσοι επισκεφθούν το Μουσείο Αρχαιοελληνικής Τεχνολογίας που έχει ιδρύσει ο κ. Κώστας Κοτσανάς στο Κατάκολο Ηλείας. Προορισμός Ο χώρος προτείνεται από ξένους τουριστικούς οδηγούς ως απαραίτητος τόπος επίσκεψης, ενώ αποτελεί προορισμό για τους επιβάτες κρουαζιερόπλοιων που σταματούν στην περιοχή. Η είσοδος και η ξενάγηση στο μουσείο είναι δωρεάν και χιλιάδες μαθητές το επισκέπτονται κάθε χρόνο οργανωμένα. Το μουσείο ιδρύθηκε και λειτουργεί με την αστείρευτη αγάπη που τρέφει ο κ. Κοτσανάς για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και το μεράκι που έχει καταθέσει. Παρότι το ελληνικό κράτος δεν στηρίζει την προσπάθεια, το μουσείο συντηρείται από τα φιλοδωρήματα των τουριστών οι οποίοι μένουν έκθαμβοι όταν αφιερώνουν λίγο χρόνο στα περισσότερα από 300 εκθέματα που φιλοξενούνται σε αυτό. ΤΟ ΑΤΜΟΤΗΛΕΒΟΛΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ: Κανόνι που λειτουργούσε με ατμό. Η πρώτη επανασχεδίασή του έγινε από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι που το ονόμασε architronito από τα «Αρχιμήδης» και «τιτρώσκω», δηλαδή τραυματίζω. Ο ΠΑΛΙΝΤΟΝΟΣ ΚΑΤΑΠΕΛΤΗΣ: Ηταν πολεμική μηχανή, επινόηση του μηχανικού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Διάδη του Πελλάιου. Εκτόξευε λίθους σε μεγάλες αποστάσεις. Κατερίνα Ροββά ethnos.gr

Ξένοι λόγιοι υποκλίνονται στο ελληνικό μεγαλείο

“Deorum lingua est lingua Graecorum” (Η γλώσσα των θεών είναι η Ελληνική γλώσσα) “Totum Graecorum est” (Όλα είναι Ελληνικά) “Nihil Graeciae humanum, nihil sanctum” (Τίποτα δεν είναι πιο ανθρώπινο, πιο ιερό από την Ελλάδα) Marcus Tullius Cicero “Though Greece was conquered, she defeated the conqueror and imported the arts in the uncivilized Latium” (Παρ’ ότι η Ελλάς κατακτήθηκε, αυτή νίκησε τον κατακτητή και εισήγαγε τις τέχνες στο απολίτιστο Λάτιο) Quintus Horatius Flaccus [Ρωμαίος λυρικός ποιητής] “What the mind and the heart is for a human being, Greece is for humanity” (Ότι το μυαλό και η καρδιά είναι για το ανθρώπινο σώμα, είναι η Ελλάς για την ανθρωπότητα) Johann Wolfgang von Goethe [Γερμανός συγγραφεύς] “Damned Greek, you found everything; philosophy, geometry, physics, astronomy… you left nothing for us” (Καταραμένε Έλληνα ανακάλυψες τα πάντα, φιλοσοφία, γεωμετρία, φυσική, αστρονομία… δεν άφησες τίποτα για εμάς) Johann Christoph Friedrich von Schiller [Γερμανός ποιητής, φιλόσοφος & Ιστορικός] “Greece was the real cradle of liberty in which the earliest republics were rocked. We are the pupils of the great men, in all the principles of science, of morals, and of good government”. (Η Ελλάς υπήρξε το αληθινό λύκνο της ελευθερίας στο οποίο σφυριλατήθηκαν οι πρώτες πολιτείες. Εμείς είμαστε οι αθητές [αυτών] των μεγάλων ανδρών, σε όλες τις αρχές της επιστήμης, της ηθικής και της καλής διακυβέρνησης) William Cullen Bryant [Αμερικανός ρομαντικός ποιητής] "If in the library of your house you do not have the works of the ancient Greek writers, then you live in a house with no light”. (Εαν στη βιβλιοθήκη του στπιτιού σου δεν έχεις τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, τότε ζεις σε ενα σπίτι χωρίς φως) George Bernard Shaw [Ιρλανδός θεατρικός συγγραφεύς] “If it is true that the violin is the most perfect of musical instruments, then Greek is the violin of human thought” (Εαν αληθεύει πως το βιολί είναι το τελειότερο των μουσικών οργάνων, τότε Ελληνικό είναι το “βιολί” της ανθρώπινης σκέψης) Helen Adams Keller [Αμερικανίδα συγγραφευς, "ακτιβίστρια" & λέκτωρ] “The only way for us to become great, or even inimitable if possible, is to imitate the Greeks” (Ο μόνος τρόπος για εμάς να γίνουμε σπουδαίοι ή ακόμη και απαράμιλλοι, αν αυτό είναι δυνατό, είναι να μιμηθούμε τους Έλληνες) Johann Joachim Winckelmann [Γερμανός ιστορικός και αρχαιολόγος] “We have to admit that the whole Islam, except the religion, was Greek. Betrayal against the Greeks by the Islamic nations, equals betrayal against their own nature” (Πρέπει να παραδεχτούμε πως όλο το Ισλαμ, εκτός της θρησκείας, ήταν Ελληνικό. Προδοσία ενάντια των Ελλήνων από τα Ισλαμικά έθνη, ισούται με προδοσία ενάντια στην ίδια τους τη φύση) Ibn Khaldun [Άραβας ιστορικός, λόγιος, θεολόγος & πολιτικός] “Except the blind forces of nature, nothing moves in this world which is not Greek in its origin” (Εκτός των τυφλών δυνάμεων της φύσεως, τίποτα δεν κινείται σε αυτόν τον κόσμο που να μην είναι Ελληνικό στις καταβολές του) Sir Henry James Sumner Maine [Συγκριτικός νομολόγος & ιστορικός] “In the Greeks alone we find the idea of that which we would like to be and produce… from the Greeks we take something more than earthly – almost godlike”. (Στους Έλληνες και μόνο βρίσκουμε την ιδέα αυτού που θα θέλαμε να είμαστε και να παράγουμε… από τους Έλληνες παίρνουμε κάτι περισσότερο από γήινο – σχεδόν θεϊκό) Wilhelm Von Humboldt [Διπλωμάτης, φιλόσοφος & λόγιος] “It is great to descent from Greece, the land that gave the light to the world” (Είναι σπουδαίο να κατάγεσαι από την Ελλάδα, τη χώρα που έδωσε το φως στον κόσμο) Victor Hugo “We are children of the Greeks” (Είμαστε παιδιά των Ελλήνων.) Frederich II Βασιλιάς της Πρωσσίας Απο Yahoo! Ειδήσεις 7/02/2013

Ο τελευταίος Παλαιολόγος… βρίσκεται στα νησιά Μπαρμπάντος!

Με μια τεράστια έκπληξη βρέθηκε ο υποψήφιος διδάκτωρ του Ευρωπαϊκού Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης, Σταύρος Μαυρογένης, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στα νησιά Μπαρμπάντος της Καραϊβικής, ερευνώντας το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Ανακάλυψε… τον τάφο του (προ)τελευταίου Παλαιολόγου! Πρόκειται για τον Φερδίνανδο Παλαιολόγο, γιο του Θεόδωρου Παλαιολόγου της δυναστείας των τελευταίων αυτοκρατόρων του Βυζαντίου! Από την έρευνα του για το θέμα, προέκυψαν τα εξής: Ο Θεόδωρος Παλαιολόγος το 1594 παντρεύτηκε στη Χίο την Ευδοξία Κομνηνού η οποία του έδωσε μια κόρη την Θεοδώρα η οποία με τη σειρά της το 1614 παντρεύτηκε τον Πρίγκηπα Δημήτριο Ροδοκανάκη στην ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία των Πέτρου και Παύλου στη Νάπολη. Ο εγγονός της Θεοδώρας, Δημήτριος Ροδοκανάκης, μετανάστευσε μόνιμα στο Λονδίνο και μετά από αγώνες πολλών ετών κατάφερε να αποδείξει ότι είναι απόγονος των Παλαιολόγων και να αναγνωριστεί έτσι επίσημα από το Βατικανό, το Foreign Office και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις! Ο Θεόδωρος Παλαιολόγος λοιπόν είχε μεταναστεύσει κι αυτός στην Αγγλία για να γλυτώσει από την εχθρότητα του Πάπα Παύλου Ε και του διαδόχου του Γρηγορίου του ΙΕ, και ξαναπαντρεύτηκε την ντόπια Mary Balls. Για πολλά χρόνια υπηρέτησε ως μισθοφόρος στην υπηρεσία διαφόρων ευγενών στην Αγγλία και τελικά πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1636 στο Landulph όπου και μέχρι και σήμερα σώζεται το αντίστοιχο μνημείο. Το 1795 κατά λάθος άνοιξαν τον τάφο του όπου και βρήκαν έναν σκελετό υψηλού αναστήματος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τη γαμψωτή μύτη και τη μακριά λευκή γενειάδα η οποία έφτανε κάτω από το στήθος. Ένας από τους γιους του, ο Ιωάννης πολέμησε και έπεσε μαχόμενος στο πλευρό του Βασιλιά της Αγγλίας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου στη μάχη του Naseby. Ο έτερος γιος Φερδινάνδος πολέμησε και αυτός στο πλευρό του Βασιλιά και μετά τη νίκη των κοινοβουλευτικών, αυτοεξορίστηκε στο μακρινό και εξωτικό Μπαρμπάντος όπου και είχε περιουσία από τη μεριά της μητέρας του. Το 1649 έγινε επικεφαλής της ενορίας του Αγίου Ιωάννη και τελικά πέθανε το 1678. Το 1831 ένας τυφώνας έπληξε την εκκλησία με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί το φέρετρό του το οποίο και τελικά άνοιξαν το 1844 για να σταματήσουν διάφορες περίεργες διαδόσεις. Τον βρήκαν ανάποδα, σε σχέση με τους άλλους νεκρούς, με το κεφάλι στραμμένο στη Δύση και τα πόδια στην Ανατολή όπως ήταν το Βυζαντινό πρακτικό! Το 1909 ανεγέρθη και το παρόν μνημείο με κίονες δωρικού ρυθμού και σε πέτρα από το ίδιο υλικό με αυτή του τάφου του πατέρα του και με την εξής επιγραφή:

«Here lyeth ye body of Ferdinando Paleologus Descended from ye imperial lyne Of ye last Christian Emperors of Greece Churchwarden of this Parish 1655-1656, Vestryman, Twentye years Died Oct. 3 1678». Έκανε ένα γιο ο οποίος πέθανε το 1680 και θάφτηκε στη ίδια εκκλησία, όντας έτσι ο τελευταίος άρρεν απόγονος της δυναστείας των Παλαιολόγων! Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης Πηγή: zougla.gr Από 24 Ιανουαρίου, 2013 — vatopaidifriend5